Udostępnianie dokumentacji medycznej
Jednym z podstawowych praw pacjenta jest prawo dostępu do dokumentacji medycznej. Jest to prawo ściśle powiązane z prawem do informacji o stanie zdrowia. Realizacja prawa dostępu do dokumentacji medycznej to zagadnienie szerokie i wielowątkowe, wokół którego narosło w społecznym odbiorze wiele mitów, często wynikających z niezgodnych z prawem praktyk podmiotów udzielających świadczeń medycznych. W tym wpisie chciałabym poruszyć kwestię tych najczęściej powtarzanych, nieprawdziwych informacji na temat udostępniania dokumentacji medycznej.
Odpłatność dokumentacji medycznej.
Zaskoczeniem może okazać się informacja, iż Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta nie nakłada obowiązku pobierania opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej. Podmiot udzielający świadczeń medycznych może, ale nie musi pobierać opłat w związku z udostępnieniem pacjentowi jego dokumentacji medycznej. Jeśli opłaty takie zostaną wprowadzone, powinny one zostać określone w regulaminie organizacyjnym, a ich wysokość nie może przekraczać stawek maksymalnych wynikających z przepisów prawa.
Bezpłatność pierwszej kopii
Stosunkowo często pacjenci mają świadomość, iż udostępnienie dokumentacji medycznej po raz pierwszy jest bezpłatne. To udostępnienie jest jednak bardzo często rozumiane ogólnie, jako pierwsze udostępnienie dokumentacji medycznej pacjentowi przez dany podmiot. Inne wnioski wynikają z analizy przepisów prawa. Stosownie do regulacji ustawowej, nie pobiera się opłaty w przypadku udostępnienia dokumentacji medycznej po raz pierwszy w żądanym przez pacjenta zakresie. Sformułowanie „w żądanym” zakresie ma tutaj kluczowe znacznie. Pacjent może bowiem otrzymać dokumentację medyczną bezpłatnie nawet kilkukrotnie w jednym podmiocie, jeżeli za każdym razem wniosek dotyczy części dokumentacji, której wcześniej nie otrzymał. Z perspektyw podmiotu udzielającego świadczeń istotne jest zatem rzetelne prowadzenie wykazu dotyczącego udostępnianej dokumentacji medycznej z uwzględnieniem informacji o zakresie udostępnionej dokumentacji.
Dodatkowa opłata za uwierzytelnienie kopii
Praktyka pobierania dodatkowej opłaty za uwierzytelnienie kopii wydawanej dokumentacji narusza prawa pacjenta i nie może być stosowane przez podmioty udzielające świadczeń. Potwierdza to stanowisko Rzecznika Praw Pacjenta oraz orzecznictwo sądów. Ustawowo nie przewidziano bowiem formy udostępnienia dokumentacji medycznej poprzez wykonanie kopii poświadczonej „za zgodność z oryginałem”.
Tylko wniosek papierowy?
Podmiot leczniczy nie jest uprawniony do tego, by ograniczać formę, w jakiej zostanie złożony wniosek o udostępnienie dokumentacji medycznej np. tylko do formy pisemnej. To do pacjenta należy decyzja w jakiej formie złoży wniosek, może to być więc również forma ustna.
Na udostępnienie dokumentacji medycznej trzeba długo czekać
Aktualnie nie istnieje regulacja, która wskazywałaby w ciągu ilu dni podmiot udzielający świadczeń powinien udostępnić dokumentację medyczną pacjentowi. Dokumentacja medyczna powinna zostać udostępniona pacjentowi bez zbędnej zwłoki. Każdy wniosek jest indywidualny, a jego realizacja powinna uwzględniać konkretną sytuację. I tak, co do zasady, pacjent szybciej powinien uzyskać dokumentację dotyczącą leczenia z ostatnich kilku miesięcy niż np. dokumentację medyczną przechowywaną w archiwum podmiotu udzielającego świadczeń. Natomiast wszelkie sztywne terminy narzucane przez podmioty lecznicze np. udostępniamy dokumentację w ciągu 7 dni od złożenia wniosku, nie mają podstaw prawnych i naruszają prawa pacjenta.
Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych nie może w żaden sposób utrudniać dostępu do dokumentacji medycznej. Jak wynika z orzecznictwa sądów, nawet w sytuacji zaprzestania udzielania świadczeń zdrowotnych w wyniku uczestniczenia pracowników podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych w legalnej akcji protestacyjnej, nie może dojść do ograniczenia lub utrudnienia dostępu do dokumentacji medycznej. Dokumentacja medyczna, o którą wnioskuje pacjent może bowiem służyć ochronie zdrowia i życia pacjenta np. w sytuacji nagłej operacji czy w celu kontynuowania ściśle określonego leczenia wyłącznie w oparciu o dane z dokumentacji medycznej.
W kontekście powyżej przedstawionych informacji, wyraźnie widać, iż po stronie podmiotów leczniczych stoi bardzo ważne zadanie: zorganizowanie procesu udostępniania dokumentacji pacjentów w sposób uwzględniający prawa pacjenta. Realizacja tego zadania uzależniona jest w dużej mierze od istnienia w danym podmiocie zgodnych z prawem regulacji wewnętrznych i przestrzeganie ich przez pracowników tego podmiotu, a także ustawicznego szkolenia personelu w tej kwestii.
Odpłatność dokumentacji medycznej.
Zaskoczeniem może okazać się informacja, iż Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta nie nakłada obowiązku pobierania opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej. Podmiot udzielający świadczeń medycznych może, ale nie musi pobierać opłat w związku z udostępnieniem pacjentowi jego dokumentacji medycznej. Jeśli opłaty takie zostaną wprowadzone, powinny one zostać określone w regulaminie organizacyjnym, a ich wysokość nie może przekraczać stawek maksymalnych wynikających z przepisów prawa.
Bezpłatność pierwszej kopii
Stosunkowo często pacjenci mają świadomość, iż udostępnienie dokumentacji medycznej po raz pierwszy jest bezpłatne. To udostępnienie jest jednak bardzo często rozumiane ogólnie, jako pierwsze udostępnienie dokumentacji medycznej pacjentowi przez dany podmiot. Inne wnioski wynikają z analizy przepisów prawa. Stosownie do regulacji ustawowej, nie pobiera się opłaty w przypadku udostępnienia dokumentacji medycznej po raz pierwszy w żądanym przez pacjenta zakresie. Sformułowanie „w żądanym” zakresie ma tutaj kluczowe znacznie. Pacjent może bowiem otrzymać dokumentację medyczną bezpłatnie nawet kilkukrotnie w jednym podmiocie, jeżeli za każdym razem wniosek dotyczy części dokumentacji, której wcześniej nie otrzymał. Z perspektyw podmiotu udzielającego świadczeń istotne jest zatem rzetelne prowadzenie wykazu dotyczącego udostępnianej dokumentacji medycznej z uwzględnieniem informacji o zakresie udostępnionej dokumentacji.
Dodatkowa opłata za uwierzytelnienie kopii
Praktyka pobierania dodatkowej opłaty za uwierzytelnienie kopii wydawanej dokumentacji narusza prawa pacjenta i nie może być stosowane przez podmioty udzielające świadczeń. Potwierdza to stanowisko Rzecznika Praw Pacjenta oraz orzecznictwo sądów. Ustawowo nie przewidziano bowiem formy udostępnienia dokumentacji medycznej poprzez wykonanie kopii poświadczonej „za zgodność z oryginałem”.
Tylko wniosek papierowy?
Podmiot leczniczy nie jest uprawniony do tego, by ograniczać formę, w jakiej zostanie złożony wniosek o udostępnienie dokumentacji medycznej np. tylko do formy pisemnej. To do pacjenta należy decyzja w jakiej formie złoży wniosek, może to być więc również forma ustna.
Na udostępnienie dokumentacji medycznej trzeba długo czekać
Aktualnie nie istnieje regulacja, która wskazywałaby w ciągu ilu dni podmiot udzielający świadczeń powinien udostępnić dokumentację medyczną pacjentowi. Dokumentacja medyczna powinna zostać udostępniona pacjentowi bez zbędnej zwłoki. Każdy wniosek jest indywidualny, a jego realizacja powinna uwzględniać konkretną sytuację. I tak, co do zasady, pacjent szybciej powinien uzyskać dokumentację dotyczącą leczenia z ostatnich kilku miesięcy niż np. dokumentację medyczną przechowywaną w archiwum podmiotu udzielającego świadczeń. Natomiast wszelkie sztywne terminy narzucane przez podmioty lecznicze np. udostępniamy dokumentację w ciągu 7 dni od złożenia wniosku, nie mają podstaw prawnych i naruszają prawa pacjenta.
Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych nie może w żaden sposób utrudniać dostępu do dokumentacji medycznej. Jak wynika z orzecznictwa sądów, nawet w sytuacji zaprzestania udzielania świadczeń zdrowotnych w wyniku uczestniczenia pracowników podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych w legalnej akcji protestacyjnej, nie może dojść do ograniczenia lub utrudnienia dostępu do dokumentacji medycznej. Dokumentacja medyczna, o którą wnioskuje pacjent może bowiem służyć ochronie zdrowia i życia pacjenta np. w sytuacji nagłej operacji czy w celu kontynuowania ściśle określonego leczenia wyłącznie w oparciu o dane z dokumentacji medycznej.
W kontekście powyżej przedstawionych informacji, wyraźnie widać, iż po stronie podmiotów leczniczych stoi bardzo ważne zadanie: zorganizowanie procesu udostępniania dokumentacji pacjentów w sposób uwzględniający prawa pacjenta. Realizacja tego zadania uzależniona jest w dużej mierze od istnienia w danym podmiocie zgodnych z prawem regulacji wewnętrznych i przestrzeganie ich przez pracowników tego podmiotu, a także ustawicznego szkolenia personelu w tej kwestii.