Aktualna wiedza medyczna – analiza przypadków
Kolejny wpis, chciałabym poświęcić przedstawieniu dwóch zagadnień praktycznych, które są ściśle związane z obowiązkiem stosowania aktualnej wiedzy medycznej, a ich rozwiązanie wynika z prawa i etyki wykonywania zawodu lekarza.
1. Wiedza medyczna „bardziej aktualna”. Dostępność sprzętu, terapii, leków.
Podczas udzielania świadczeń zdrowotnych lekarz napotyka liczne ograniczenia, o których pacjenci, zgłaszający się z danym problemem chorobowym zwyczajnie nie wiedzą. Zdarzają się sytuacje, gdzie w przypadku pacjenta można zastosować różne metody leczenia, przy czym każda z nich będzie zgodna z aktualną wiedzą medyczną, jednakże niektóre z nich będą dawały większe szanse na wyzdrowienie lub szansę na szybszy powrót do zdrowia. Decyzja o wyborze konkretnej metody jest prosta, o ile lekarz ma możliwość zastosowania każdej z dostępnych metod. Sytuacja staje się problematyczna wtedy, gdy lekarz ma wiedzę o innej, alternatywnej metodzie, której zastosowanie byłoby korzystniejsze dla pacjenta, ale nie może podjąć leczenia tą metodą z uwagi na to, że jest ona dostępna tylko poza granicami kraju. Czynniki ograniczające mogą dotyczyć sprzętu, terapii, leków. Jak, przy wystąpieniu takiego ograniczenia powinien postąpić lekarz? Przede wszystkim powinien poinformować pacjenta o wszystkich dostępnych i możliwych do zastosowania metodach leczenia w zakresie świadczeń finansowanych ze środków publicznych, jak również tych niefinansowanych uwzględniając metody dostępne w kraju oraz te możliwe do uzyskania za granicą. Decyzję o tym, jak będzie przebiegać dalsze leczenie powinien w takiej sytuacji podjąć pacjent.
Warto zwrócić uwagę na aspekt dostępności świadczenia z perspektywy czasowej. Decyzja o poddaniu się terapii z wykorzystaniem nowocześniejszej, a tym samym droższej i zwykle niedostępnej w kraju metody często będzie skutkować koniecznością zdobycia odpowiednich funduszy, a to z kolei może wydłużyć moment rozpoczęcia terapii. W takiej sytuacji lekarz, powinien w zakresie udzielanej pacjentowi informacji wskazać również na termin, kiedy konieczne jest wdrożenie leczenia. Informacja taka powinna uwzględniać opinię na temat tego, czy dla pacjenta korzystniejsze będzie rozpoczęcie leczenia w zakresie dostępnych w kraju metod, czy też pacjent może czekać i jak długo np. na zdobycie niezbędnych funduszy do podjęcia leczenia za granicą. Przekazanie pełnej, uwzględniającej różne aspekty związane z udzieleniem świadczenia informacji ma niezwykłą wartość dla pacjenta w jego procesie terapeutycznym.
Czy pacjent może zwolnić lekarza ze stosowania aktualnej wiedzy medycznej?
Lekarza, który zgodnie z obowiązującymi go przepisami prawa oraz normami etycznymi, powinien udzielać świadczeń zdrowotnych zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, mogą niekiedy ograniczać prośby pacjenta sugerujące inny sposób leczenia niż ten powszechnie uznany. W praktyce zdarzają się sytuacje, gdy pacjent prosi lekarza o zastosowanie w jego leczeniu metod niezgodnych ze stanem aktualnej wiedzy. Mogą to być z jednej strony metody przestarzałe, które zostały już wycofane, a z drugiej strony metody zupełnie nowe, niepotwierdzone stosownymi badaniami, które nie mogą zostać zakwalifikowane jako eksperyment medyczny.
Co zatem w sytuacji, gdy pacjent nie wyraża zgody na leczenie metodą zaproponowaną przez lekarza?
Przede wszystkim, lekarz, z uwagi na dobro pacjenta ma obowiązek udzielania świadczeń zdrowotnych zgodnie z aktualna wiedzą medyczną. Nie może, nawet na prośbę pacjenta stosować metod niezgodnych z tą wiedzą. Niezwykle istotne, w sytuacji takich żądań pacjenta, jest rzetelne podejście przez lekarza do obowiązku informacyjnego. Lekarz powinien przekazać pacjentowi informację o dostępnych metodach leczenia zgodnych z aktualną wiedzą medyczną, poinformować o konsekwencjach i ryzykach zastosowania metod niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną, jak również skutkach niepodejmowania leczenia.
1. Wiedza medyczna „bardziej aktualna”. Dostępność sprzętu, terapii, leków.
Podczas udzielania świadczeń zdrowotnych lekarz napotyka liczne ograniczenia, o których pacjenci, zgłaszający się z danym problemem chorobowym zwyczajnie nie wiedzą. Zdarzają się sytuacje, gdzie w przypadku pacjenta można zastosować różne metody leczenia, przy czym każda z nich będzie zgodna z aktualną wiedzą medyczną, jednakże niektóre z nich będą dawały większe szanse na wyzdrowienie lub szansę na szybszy powrót do zdrowia. Decyzja o wyborze konkretnej metody jest prosta, o ile lekarz ma możliwość zastosowania każdej z dostępnych metod. Sytuacja staje się problematyczna wtedy, gdy lekarz ma wiedzę o innej, alternatywnej metodzie, której zastosowanie byłoby korzystniejsze dla pacjenta, ale nie może podjąć leczenia tą metodą z uwagi na to, że jest ona dostępna tylko poza granicami kraju. Czynniki ograniczające mogą dotyczyć sprzętu, terapii, leków. Jak, przy wystąpieniu takiego ograniczenia powinien postąpić lekarz? Przede wszystkim powinien poinformować pacjenta o wszystkich dostępnych i możliwych do zastosowania metodach leczenia w zakresie świadczeń finansowanych ze środków publicznych, jak również tych niefinansowanych uwzględniając metody dostępne w kraju oraz te możliwe do uzyskania za granicą. Decyzję o tym, jak będzie przebiegać dalsze leczenie powinien w takiej sytuacji podjąć pacjent.
Warto zwrócić uwagę na aspekt dostępności świadczenia z perspektywy czasowej. Decyzja o poddaniu się terapii z wykorzystaniem nowocześniejszej, a tym samym droższej i zwykle niedostępnej w kraju metody często będzie skutkować koniecznością zdobycia odpowiednich funduszy, a to z kolei może wydłużyć moment rozpoczęcia terapii. W takiej sytuacji lekarz, powinien w zakresie udzielanej pacjentowi informacji wskazać również na termin, kiedy konieczne jest wdrożenie leczenia. Informacja taka powinna uwzględniać opinię na temat tego, czy dla pacjenta korzystniejsze będzie rozpoczęcie leczenia w zakresie dostępnych w kraju metod, czy też pacjent może czekać i jak długo np. na zdobycie niezbędnych funduszy do podjęcia leczenia za granicą. Przekazanie pełnej, uwzględniającej różne aspekty związane z udzieleniem świadczenia informacji ma niezwykłą wartość dla pacjenta w jego procesie terapeutycznym.
Czy pacjent może zwolnić lekarza ze stosowania aktualnej wiedzy medycznej?
Lekarza, który zgodnie z obowiązującymi go przepisami prawa oraz normami etycznymi, powinien udzielać świadczeń zdrowotnych zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, mogą niekiedy ograniczać prośby pacjenta sugerujące inny sposób leczenia niż ten powszechnie uznany. W praktyce zdarzają się sytuacje, gdy pacjent prosi lekarza o zastosowanie w jego leczeniu metod niezgodnych ze stanem aktualnej wiedzy. Mogą to być z jednej strony metody przestarzałe, które zostały już wycofane, a z drugiej strony metody zupełnie nowe, niepotwierdzone stosownymi badaniami, które nie mogą zostać zakwalifikowane jako eksperyment medyczny.
Co zatem w sytuacji, gdy pacjent nie wyraża zgody na leczenie metodą zaproponowaną przez lekarza?
Przede wszystkim, lekarz, z uwagi na dobro pacjenta ma obowiązek udzielania świadczeń zdrowotnych zgodnie z aktualna wiedzą medyczną. Nie może, nawet na prośbę pacjenta stosować metod niezgodnych z tą wiedzą. Niezwykle istotne, w sytuacji takich żądań pacjenta, jest rzetelne podejście przez lekarza do obowiązku informacyjnego. Lekarz powinien przekazać pacjentowi informację o dostępnych metodach leczenia zgodnych z aktualną wiedzą medyczną, poinformować o konsekwencjach i ryzykach zastosowania metod niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną, jak również skutkach niepodejmowania leczenia.